„Człowiek jest miarą wszechrzeczy”- to hasło do którego (w różny sposób) odwołują się różne podejścia antropocentryczne. Skrajny antropocentryzm czy ekskluzjonizm stawia człowieka ponad przyrodą, traktując go jako jej „pana”, „władcę” przyrody.
Pogląd przeciwstawny, biocentryzm (inkluzjonizm) zrównuje człowieka z innymi istotami żyjącymi, traktując go jako homogeniczną część przyrody. Uważa, że należy szanować prawa wszystkich istot żywych z pozycji całości, powstałej jako sieć ich wzajemnych powiązań.
Termin speciesism (dyskryminacja gatunkowa) ukuł Richard D. Ryder, brytyjski psycholog w ramach krytyki stosowanej w naukach przyrodniczych, w tym psychologii, wiwisekcji na początku lat 70. XX w. Niedługo potem pojęcia speciesism i antispeciesism zostały rozpropagowane przez filozofa Petera Singera.
Według Singera postawa, w której przyznaje się wyższość interesów własnego gatunku nad interesami innego gatunku, jest równoważna postawie przyznającej pierwszeństwo interesom własnej rasy lub płci. Singer swoją niezgodę na dyskryminację gatunkową wiąże z utylitaryzmem, czyli poglądem mówiącym, że moralnym obowiązkiem jest powiększanie sumy szczęścia jak największej liczby osób, przy czym za osoby uważa istoty zdolne do odczuwania bólu, a więc mające w swoim interesie unikanie cierpienia.
Ekocentryzm rozszerza biocentryczne wartościowanie, uznając, że zarówno natura ożywiona, jak i nieożywiona posiada wsobną wartość. Formułuje swoje wskazania normatywne z pozycji całości, i to nie tylko biosfery, ale całej ekosfery. Wyraźnie jest nurtem holistycznym. W tym ujęciu, kryteria prawa do życia ekocentryzm wyprowadza nie tyle z wewnętrznego celu każdego indywidualnego bytu, ale z jego roli w całości, w integralności i w zdolności do przetrwania ekosystemów życia
Dyskusje w nurcie poszukiwania odpowiedzi na pytanie, jaka jest nasza relacja z przyrodą wskazują na różne stanowiska, książka „Teologia zwierząt Andrew Linzey`a to ważny głos w dyskusji o miejscu zwierząt w świecie i o tym, jak chrześcijańska teologia może przyczynić się do właściwego ich traktowania. Papież Franciszek w swoje encyklice „Laudato Si” pokazuje kierunek ekologicznego nawrócenia, w tym duchu pisze „Boskie zwierzęta” Szymon Hołownia. A ekokrytyka (m.inn. animal study) proponuje analizę tekstów kulturowych świadomie lub nie inscenizujących relację człowieka z przyrodą (np. motywy w literaturze opisujące Bieszczady a Puszczę Białowieską).
Wykład odbywa się w ramach Międzykulturowej Akademii Trzeciego Wieku
